تحقیر شدن در کودکی چیست و چه عواقبی دارد؟

نمونه هایی از تحقیر کودکان

بسیاری مواقع والدین رفتارهای خود را تحقیرآمیز نمی‌دانند و با خود تصور می‌کنند که با این رفتارها در حال تربیت فرزندان خود هستند. در ادامه نمونه‌هایی از رفتارهایی که باعث تحقیر کودک می‌شوند را نام برده‌ایم:

مقایسه کردن او با دیگران

سرزنش کودکان در جمع

صداکردن کودک با لقب‌های نامناسب و توهین آمیز

سلام نکردن به کودک و جواب سلام او را ندادن

تذکر و سرزنش‌های مداوم

قطع کردن حرف کودک

پوزخند زدن به کودک

توقعات بیش از حد از کودکان.1

دلایل بروز رفتارهای تحقیرآمیز توسط والدین

به طور کلی والدین به سه دلیل عمده از خود رفتار های تحقیر آمیز نشان می دهند. این سه دلیل به صورت زیر می باشند:
 

تحقیر در دوران کودکی والدین

بسیاری از والدینی که کودکان خود را مدام تحقیر می‌کنند، خود در گذشته در معرض رفتارهای خشونت آمیز و تحقیرکننده‌ی والدینشان قرار گرفته‌اند. به همین سبب به صورت نا‌خواسته و ناخودآگاه سعی در جبران عقده‌های خود به شیوه‌ی نامناسب تربیتی دارند.
 

ویژگی شخصیتی

ممکن است والدین شخصیتی خود شیفته و یا همه چیز دان داشته باشند و یا حتی دچار اختلالاتی همچون افسردگی باشند و این مشکلات را به صورت تحقیر به کودک خود منتقل کنند.
 

عدم آگاهی

والدینی نیز هستند که از سبک‌های درست فرزند پروری اطلاعی ندارند و فکر می کنند تحقیر کردن روش درستی برای تربیت می‌باشد و ازعواقب تحقیر برای کودک شان مطلع نیستند.

عدم آگاهی از شیوه‌های صحیح تربیتی می‌تواند پیامدهای منفی در بزرگسالی ایجاد کند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم مقاله آموزش تربیت کودک را مطالعه کنید.1

چگونه کودک در معرض آزارهای کلامی قرار می‌گیرد؟

شما ممکن است کودک را با چنین رفتارهایی مورد آزار و خشونت کلامی قرار بدهید‎:‎

- کودک را تحقیر کنید و اسامی و عناوین تحقیرکننده‌ای را به او نسبت بدهید؛ مثلاً کودک را احمق، بی‌عرضه، زشت، لاغرمردنی یا چاق بنامید. ‏

- پشت‌سر کودک بدگویی کنید؛ مثلا به والد دیگرش از رفتارهای او با لحن و کلام آزاردهنده انتقاد کنید؛ در حالی‌که او صدای شما را می‌شنود. ‏

- وجود و هویت او را با نفرین یا آرزوهای بد زیر سوال ببرید. مثلاً بگویید «کاش اصلا تو را به دنیا نمی‌آوردم» یا «باید بچه دیگران می‌شدی»؛ چنین گفته‌هایی در کودک این احساس را ایجاد می‌کند که کسی او را نمی‌خواهد. ‏

- تهدید به کتک‌زدن یکی از بدترین روش‌های خشونت و آزار کلامی است. گفتن جمله‌های تهدیدآمیزی مثل «الان حسابت را می‌رسم» یا «صبر کن پدرت بیاید» و قرار دادن کودک در موقعیت ناامنی و ترس خشونت‌آمیز است. ‏

- ایجاد احساس گناه و متهم کردن کودک با گفتن جمله‌هایی مثل «اگر تو را نداشتم زندگی‌ام بهتر بود» و یا «وجود تو دردسر است» یا «اگر بهتر رفتار می‌کردی خواهرت را هم دچار مشکل نمی‌کردی» همگی تهدیدآمیز و نشانه آزارهای کلامی هستند. ‏

- متلک انداختن به کودک با گفتن جمله‌ای مثل «چقدر باعرضه‌ای» در موقعیتی که کودک نتوانسته کاری را به درستی انجام بدهد یا کودک را باهوش خطاب کردن وقتی او نمره‌های خوبی نگرفته خشونت کلامی به حساب می‌آید. کودک به راحتی معنای ضمنی حرف شما را می‌فهمد. ‏

- والدینی که به یکدیگر به راحتی توهین، تحقیر و فحاشی می‌کنند در واقع کودک را نیز مورد خشونت کلامی خود قرار می‌دهند. در یک مطالعه در دانشگاه مریلند مشخص شده است کودکانی که شاهد خشونت‌های کلامی والدین خود نسبت به یکدیگر هستند بیشتر دچار افسردگی، اضطراب و مشکلات شخصیتی می‌شوند.2
 

عوارض جسمی و روانی تحقیر بر کودکان

 

1-کمبود اعتماد به نفس

اولین و مهمترین آسیب، کاهش عزت و اعتماد به نفس است. هر چقدر عزت نفس کودک پایین تر باشد امید و آرزو های او دچار نقصان می شود و اینگونه کودکان در برقراری ارتباط با دیگران به مشکل خواهند خورد و در بزرگسالی به این باور خواهند رسید که قادر به انجام هیچ کاری نیستند.


 

2-افسردگی

دومین مورد که می توان به آن اشاره کرد افسردگی است تحقیقات در این زمینه نشان داده است که تحقیر مدام و سرزنش کودک امکان بروز افسردگی را در بزرگسالی افزایش خواهد داد.
 

3-خجالتی بودن

کم رویی و خجالتی بودن یکی دیگر از اختلالاتی است که ممکن است در اینگونه کودکان دیده شود مقایسه شدن کودک با دیگران ، جدی نگرفته شدن از سوی والدین ازجمله اموری هستند که به خجالتی شدن فرزندان منجر می شود.
 

4-ایجاد شخصیت ناسازگار

کنترل ، تحقیر، سرزنش مدام کودک تأثیرات منفی بر شخصیت آنها دارد و موجب ایجاد یک شخصیت نا سازگار می شود .کودکی که تلاش می کند در مقابل شما بایستد و مقابله به مثل کند.
 

5-خشونت

نکته دیگر آن است که والدینی که به منظور کنترل رفتار کودک آنها را مورد سرزنش ، تحقیر و تنبیه بدنی قرار می دهند منتظر بروز رفتارهای خشونت آمیز در کودکان خود باشند در واقع این کودکان از شیوه رفتاری والدین خودشان برای رفتار با دیگران استفاده می کنند.
 

6-عدم توانایی ارتباط صحیح با دیگران

در بعضی از مواقع احساس حقارت چنان تأثیری بر روی فرد می گذارد که فرد مبتلا جرأت معاشرت با مردم را پیدا نمی کند و از ترس اینکه مبادا در جمع مورد تحقیر واقع شود کناره گیری را به هرگونه برقراری رابطه ای ترجیح می دهد.
 

7-خود کم بینی

با سرکوب اعتماد به نفس در فردی که مورد تحقیر واقع شده است این مسأله به مرور باعث به وجود آمدن حس خود کم بینی در فرد می شود. او احساس خواهد کرد برای انجام هیچ کاری لیاقت دارد و دیگران از او بهتر هستند.


 

8-از دست دادن مهارت نه گفتن

کودکانی که در خانواده به خصوص در برخورد با والدین تحقیر و سرزنش می شوند و اعتماد به نفسشان کاهش می یابد ، دارای اعتماد به نفس پایینی هستند و در مقابل خواسته های دیگران جرأت نه گفتن را از دست می دهند.

از عواقب جسمی که ممکن است کودکانی که مورد بی مهری و بی توجهی والدین قرار گرفته اند با آن مواجهه شوند می توان به مواردی همچون بی اشتهایی ، پر خوری ، هیجانات منفی ، اختلال در خواب، و حتی ترس و شب ادراری اشاره کرد.3

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.fardanews.com
3.www.shiachildren.com